عدالت اجتماعی از نگاه خمینی کبیر (ره)

از شاخصه‏هاى مهم «حکومت علوى» که آبروبخش نظام امامت است، «عدالت اجتماعى» است. نمونه‏هاى فراوانى در سیره آن حضرت، نشان دهنده اهمیت این مسأله براى او به عنوان ضامن اجراى احکام اسلام در جامعه است. روشى که او در استفاده از بیت المال و تقسیم برابرانه آن میان صاحبان حق، پرهیز از تبعیض در داورى، برخورد با متخلّف هر کس که باشد، هرچند برادر یا دختر خودش باشد پدید آوردن عرصه‏اى براى شکایت از ظالم و رسیدگى به مظلومان و احقاق حق آنان، یکسان دیدن عرب و عجم در عطاها از بیت‏المال، پرهیز از کمترین ستمى در حقِ ضعیف‏ترین افراد و طبقات، اجراى حدود الهى بدون اغماض در باره زورمندان و اشراف و معاریف، برابر ساختن زندگى و سطح معیشت خویش با محرومان و فقیران و مستضعفان و ... داشت، حکومت او را به عنوان «نمونه» براى همیشه تاریخ، ماندگار ساخت و دیگران را در حسرت آن گونه «عدالتهاى علوى» گذاشت ....
امام امت، از دوران پنج ساله حکومت آن حضرت، به عنوان نمونه‏اى یاد مى‏کند که سزاواراست پیوسته براى آن جشن گرفت و براى این «مدل جهاندارى» مباهات و افتخار کرد.مى‏فرماید:
«این پنج سال حکومت ... با همه گرفتاریهایى که بوده است و با همه زحمتهایى که از براى حضرت امیر فراهم شد، سلبش عزاى بزرگ است و همین پنج ساله و شش ساله، مسلمین تا به آخر باید برایش جشن بگیرند، جشن براى عدالت، جشن براى بسط عدالت، جشن براى حکومتى که اگر چنانچه در یک طرف از مملکتش، در جایى از مملکتش، براى یک معاهد، یک زن معاهد، یک زحمتکش بیاید یک خلخال از او، از پاى او درآورد، حضرت این حاکم، این رییس ملت آرزوى مرگ مى‏کند که مرگ براى من مثلاً بالاتر از این است که در مملکت من یک نفر زنى که معاهد است، خلخال را از پایش درآورند. این حکومت، حکومتى است که در رفتنش مردم باید به عزا و سوگوارى بنشینند و براى همین پنج سال و پنج روز حکومتش باید جشن بگیرند. جشن براى عدالت، جشن براى خدا، جشن براى اینکه این حاکم حاکمى است که با ملت یکرنگ است، بلکه سطحش پایین‏تر است در زندگى و سطح روحى‏اش بالاتر از همه آفاق است و سطح زندگیش پایین‏تر از همه ملت.
مساوات همگان در برابر دستگاه قضایى و قاضى، یکى از جلوه‏هاى عدالت اجتماعى است. امام امت از این جلوه، که حضور حضرت امیر در دادگاه، در کنار یک یهودى در مورد مرافعه‏اى که نسبت به زره داشتند، یادآور آن است، مى‏فرماید:
«رفت در محضر قاضى‏اى که خودش او را نصب کرده است. قاضى حضرت امیر را احضار کرد. رفت. نشستند جلوى او. حتى تعلیم داده به قاضى که نه، به من زیادتر از این نباید احترام کنى، قضاوت باید همچو، هر دو على‏السّوا باشیم. یکى یهودى بود و یکى هم رییس، از ایران گرفته تا حجاز، تا مصر، تا عراق. قاضى رسیدگى کرد و حکم بر ضد حضرت امیر داد.
خطبه‏اى که حضرت امیر در آغاز خلافت خویش خواند (خطبه 16 نهج‏البلاغه) منشور حکومتى او بر پایه رعایت حق و عدل و مساوات و عدالت اجتماعى بود و خبر از آن مى‏داد که در سیستم حکومتى آن حضرت، با شهرت‏یافتگان و مال‏اندوختگان و جلوافتادگان به ناحق و حرام، برخورد خواهد شد و محرومان و صاحبان حق و مستضعفانِ پایمال و حق‏باخته، به حق خویش خواهند رسید (حتّى‏ یَعودَ اسفلکُم اعلاکم و اعلاکم اسفلکم و لیسبِقَنَّ سابقون کانوا قَصّروا و لَیُقصّرنَّ سبّاقون کانوا سَبَقُوا). و برخوردى که با «عقیل» کرد و افزون‏خواهى اوراپاسخ مساعد نداد و وى را با آهن گداخته، از عذاب خدا بیم داد، نمونه دیگرى از عدل‏علوى است.